Modern yazılım geliştirme süreçlerinde performans, ölçeklenebilirlik ve veri tutarlılığı konuları artık öncelikli. Bu ihtiyaçlara çözüm olarak öne çıkan iki mimari desen var: CQRS (Command Query Responsibility Segregation) ve Event Sourcing.
Bu yazıda, her iki yaklaşımı temel hatlarıyla açıklıyor ve neden birlikte kullanıldıklarında çok güçlü bir yapı sunduklarını anlatıyoruz.
🧭 CQRS Nedir?
CQRS (Komut ve Sorgu Sorumluluğu Ayrımı), sistemdeki veri okuma ve yazma işlemlerini iki ayrı modele ayıran bir yazılım mimarisidir.
🔁 Klasik yaklaşımda:
- Veri okuma ve yazma işlemleri aynı model üzerinden gerçekleştirilir.
🧩 CQRS ile:
- Command (Yazma) işlemleri ayrı bir yapı ile yapılır.
- Query (Okuma) işlemleri ise başka bir yapı üzerinden yapılır.
🎯 Avantajları:
- Karmaşık iş kuralları olan sistemlerde yazma tarafını sadeleştirir.
- Okuma tarafını ihtiyaçlara göre optimize etme özgürlüğü sağlar.
- Performans ve ölçeklenebilirlik artar.
🕒 Event Sourcing Nedir?
Event Sourcing, veritabanında sadece son durumu değil, veriye ait tüm olayları (events) saklayan bir mimari yaklaşımdır.
🗃️ Geleneksel veritabanında:
“Kullanıcı adı = Ahmet” gibi son durum tutulur.
🧠 Event Sourcing’de:
“Kullanıcı oluşturuldu”, “Kullanıcı adı Ahmet olarak güncellendi” gibi olaylar kayıt altına alınır.
💎 Faydaları:
- Geçmişe dönük tüm işlem geçmişi korunur.
- Audit ve debugging işlemleri çok kolaylaşır.
- Geriye dönük simülasyonlar yapılabilir.
- Veri değişim süreçleri şeffaf ve yeniden oynatılabilir olur.
🤝 CQRS + Event Sourcing Neden Beraber Kullanılır?
Bu iki yapı birlikte kullanıldığında yüksek performanslı, olay bazlı, modüler sistemler kurmak mümkün olur.
🔧 Komut işlemleri Event Sourcing üzerinden yürütülür.
🔍 Sorgular için ayrı ve hızlı veri kaynakları kullanılır (örn. materialized views).
🏗️ Nerelerde Kullanılır?
- Finansal işlemler (banka sistemleri, ödeme altyapıları)
- IoT sistemleri
- Mikroservis mimarileri
- Karmaşık domain mantığı olan sistemler (örneğin ERP, e-ticaret)
⚠️ Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Karmaşıklığı artırır, her proje için uygun değildir.
- Event versiyonlama, replay senaryoları gibi konularda iyi tasarım gerekir.
- Eğitimli ekip ve iyi dokümantasyon gerektirir.
🔍 DinamikUp Notu
DinamikUp olarak, yüksek güvenilirlik ve geçmişe dönük veri analizi ihtiyacı olan projelerde CQRS + Event Sourcing kombinasyonunun oldukça etkili olduğunu deneyimliyoruz.
Ancak bu mimariler sadece “trend” oldukları için değil, gerçekten problemi çözdükleri senaryolarda tercih edilmelidir.
📌 Hashtag’ler
#CQRS, #EventSourcing, #Mikroservis, #YazılımMimarisi, #VeriYönetimi, #DinamikUp, #DomainDrivenDesign, #EventDriven,
